مراقب فشار خون باشید

برای آنکه خون در عروق به جریان درآید و به تمام نقاط بدن برسد، نیاز به فشار دارد؛ ولی مقدار این فشار باید مناسب باشد. فشار جریانی خونی که در سرخرگ‌ها وجود دارد و در هر انقباض عضله قلب به دیواره رگ‌ها وارد می‌شود، فشار خون نام دارد. وقتی که سرخرگ‌ها قابلیت ارتجاع و استحکام طبیعی خود را از دست می‌دهند و عروق کوچک باریک‌تر می‌شوند، فشار خون بالا می‌رود. این بیماری (افزایش فشار خون) کاملاً خاموش است و فقط با اندازه‌گیری می‌توان پی به آن برد. فشار خون ممکن است سال‌ها بی‌سر و صدا، بدون هیچ علامت خاصی وجود داشته باشد.

بالاترین میزان فشار خون «فشار سیستولیک» نام دارد؛ یعنی همان فشاری که به هنگام انقباض ماهیچه قلب خون را از قلب به سایر نقاط بدن می‌رساند. کمترین میزان فشار خون را هم «فشار دیاستولیک» می‌نامند که فشار بین ضربان‌های قلب و مربوط به زمان استراحت قلب است. فشار خون به طور طبیعی در اثر استرس و فعالیت بدنی بالا می‌رود. رژیم‌های نادرست غذایی، مصرف زیاد غذاهای چرب و پرنمک و بی‌تحرکی نیز از عوامل افزایش فشار خون می‌باشند.

عوارض فشار خون بالا
حملات قلبی، نارسایی قلب، ورم ریه، نارسایی کلیه، سکته مغزی، آسیب چشمی و مشکلات بینایی از عوارض اصلی فشار خون بالا هستند. هر چه فشار خون بالاتر باشد، امید فرد به ادامه زندگی به شکل عادی کمتر است. اگر فشار خون به مدت طولانی درمان نشود، ممکن است به هر یک از این مشکلات جدی و حاد منجر گردد و یا حتی به بینایی آسیب برسد. به‌طور کلی حدود ۴۰ درصد از آقایان و ۳۰ درصد از خانم‌ها به فشار خون بالا دچار هستند و معمولاً یک سوم آنها تحت درمان نیستند و سلامت آنها در معرض خطر است.

علل و عوامل

علت اصلی این بیماری در اغلب افراد ناشناخته است؛ اما بیماری‌هایی همچون افسردگی، اختلال در تولید هورمون‌های غدد فوق کلیوی، بیماری کلیه و مصرف برخی داروها باعث افزایش آن می‌شود.
دیگر بیماری‌هایی که باعث بالا رفتن فشار خون می‌شوند، عبارتند از:
پرکاری تیروئید: پرکاری تیروئید باعث تند شدن ضربان قلب و بالا رفتن فشار خون می‌شود که با درمان آن فشار خون کاهش می‌یابد. افزایش کورتیزول در بدن مصرف کورتون به مدت طولانی نیز از عوامل افزایش فشار خون است.
تنگی رگ‌های کلیه‌ها: این بیماری به سختی قابل درمان و کنترل است؛ بنابراین وقتی فشار خون در اثر این بیماری با مصرف داروها پایین نمی‌آید، باید رگ‌ها با آنژیوگرافی بررسی شوند.
تومور غده فوق کلیه: به علت ترشح ناگهانی آدرنالین در بیماران مبتلا به این عارضه، به ناگاه حملات شدید تپش قلب و تعریق روی می‌دهد و فشار خون بالا می‌رود. این بیماری از طریق جراحی قابل درمان است. غیر از بیماری‌های گفته‌شده، اضافه وزن و چاقی، سیگار کشیدن، کم‌تحرکی، استرس زیاد، مصرف الکل، ژنتیک و استفاده از برخی داروهای خاص نیز از عوامل دیگر بیماری هستند.

روش‌های اندازه‌گیری فشار خون
برای اندازه‌گیری فشار خون در خانه می‌توانید از مانیتور آنروید استفاده کنید. این مانتیور روی بازو بسته و با دست باد می‌شود (با باد کردن حباب پلاستیکی که به دستگاه متصل است) و مونیتور دیجیتالی روی مچ دست میزان فشار خون را نمایش می‌دهد. این نوع از دستگاه‌های اندازه‌گیری فشار خون به راحتی حمل می‌شوند و تقریباً ارزان هستند؛ اما کار کردن با آنها کمی دشوارتر است. مونیتورهای دیجیتالی خودکار هستند و به راحتی قابل استفاده می‌باشند و اعداد آنها به سادگی خوانده می‌شود. برخی از مونیتورهای دیجیتالی قطعا روی دست بسته می‌شوند. معمولاً فشار خون به صورت مثلاً ۸۲/۱۲۰ نشان داده می‌شود که منظور فشار سیستولیک و یا دیاستولیک است (بالاترین عدد، فشار سیستولیک و کمترین عدد، فشار دیاستولیک).

قبل از اندازه‌گیری فشار خون بهتر است
از مصرف الکل و توتون خودداری کنید. تا ۳۰ دقیقه قبل از اندازه‌گیری فشار خون نیز کافئین مصرف نکنید.  به دستشویی بروید و ادرار کنید.  حداقل تا ۵ دقیقه در حالت استراحت قرار بگیرید.  دست‌ها و پاها را به هم بچسبانید.  دست چپ را در راستای قلب دراز کنید یا روی میز ثابت بگذارید.  فشار خون بالا بسیار رایج‌تر از فشار خون پایین است؛ اما فشار خون پایین به نام لاتین «هیپوتنشن» نیز می‌تواند مشکلات و بیماری‌های جدی را به وجود آورد. ضعف، سرگیجه، غش و تشنج از علائم اصلی فشار خون پایین هستند. وقتی فشار خون درون رگ‌ها کاهش می‌یابد، عملکرد مغز ضعیف می‌شود و ضعف و خستگی فراوان به فرد دست می‌دهد.  گاهی اوقات وقتی فرد ناگهان از جای خود بلند می‌شود و می‌ایستد، دچار افت فشار خون می‌شود. به این وضعیت «کاهش فشار خون کیفیتی» می‌گویند.

پیشگیری
برای پیشگیری از افزایش فشار خون باید وزن را کنترل کرد. اگر چاق هستید و یا اضافه وزن دارید، رژیم بگیرید. بهترین راه برای مبارزه با پرفشاری خون ورزش است. نمک را از برنامه غذایی‌تان حذف و مصرف قند و شکر و سایر محصولاتی را که حاوی شکر هستند مانند نوشابه، مربا، ژله و شکلات محدود کنید. هر چند ماه یکبار حتماً فشار خون خود را اندازه بگیرید. (در صورت بارداری، بیشتر به میزان فشار خون خود توجه کنید). استرس و رفتارهای پرخاشگرانه و عصبی را در خود کنترل کنید. موسیقی آرام گوش بدهید. نوشیدن آب پرتقال در طول روز می‌تواند فشار خون را پایین بیاورد. مصرف جوانه غلات و حبوبات، چای سبز، کرفس، موز، روغن کنجد، فلفل و گردو کمک زیادی به کاهش فشار خون می‌کند. ضمن آنکه از مصرف غذاهای پرنمک جداً خودداری می‌کنید، از مصرف غذای فرآوری‌شده و کنسروی نیز بپرهیزید. به جای نمک طعام از نمک پتاسیم استفاده کنید.

روش استفاده از مونیتورهای آنروید:
‌ گوشی ضربان‌سنج را به گوش بزنید. ‌ بازوبند را دور بازو ببندید (نه محکم و نه شل)  ‌ حباب پلاستیکی را باد کنید. ‌ دریچه را شل کنید و اجازه دهید هوا کم‌کم از قسمت بازوبند خارج شود و بعد آن را در هر ثانیه به اندازه ۲-۳ میلی‌متر باد کنید. ‌ به اولین صدای قلب توجه کنید. آن عدد فشار سیستولیک را نشان می‌دهد. باقطع شدن صدای ضربان قلب (زمان استراحت قلب) می‌توانید فشار دیاستولیک را اندازه بگیرید.

روش استفاده از مونیتورهای دیجیتالی:
دستگاه را دور بازوی خود ببندید و دکمه روشن شدن دستگاه را فشار دهید.
دستگاه به‌طور خودکار باد می‌شود و شما فقط باید یک دکمه را فشار دهید.  این دستگاه فشار سیستولیک و دیاستولیک را نیز نمایش می‌دهد.  با فشاردادن دکمه اتمام کار، باد خارج می‌شود.

سایر عوامل کاهش فشار خون
مسمومیت  از دست دادن خون  مصرف سموم، مثل داروهای BP   عدم تعادل و هماهنگی هورمون‌ها  اختلالات غذایی، مثل کم‌اشتهایی عصبی  کم‌آبی بدن  کند و تند شدن غیرطبیعی ضربان قلب   تغذیه نادرست
افرادی که فشار خون کمتری دارند کمتر در معرض خطر هستند و کمتر به سکته قلبی، حملات قلبی، نارسایی کلیه و سایر بیماری‌های زمینه‌ای دچار می‌شوند. اما برای درمان افت فشار خون باید طبق نظر پزشک از مصرف داروهایی که باعث کاهش فشار خون می‌شوند، خودداری کرد. اگر خونریزی شدید دارید، باید تزریق خون انجام شود. آب بیشتری بنوشید، غذاهای کم کربوهیدرات مصرف کنید، میوه بیشتری بخورید و ورزش و پیاده‌روی، به‌خصوص در هوای آزاد را فراموش نکنید. تغذیه نامناسب و سوءتغذیه از دلایل مهم کم‌فشاری خون هستند. فقدان کالری کافی، پروتئین و ویتامین‌های گروه B و ویتامین C این وضعیت را تشدید می‌کند. مایعات، حجم خون را افزایش می‌دهند و با مصرف آب و مایعات بیشتر می‌توان مشکل کم فشاری خون را تا حدودی جبران کرد.

مجله دنیای سلامت

زیبـــا شـــو دات کام