نوشیدنی همه فن حریف!

بعد از آب، چای پرمصرف‌ترین نوشیدنی در دنیاست و هر ساله ۳ میلیارد کیلوگرم چای در جهان تولید می‌شود. هزاران سال است که مردم چین، ژاپن و هند چای سبز مصرف می‌کنند و از خواص بی‌شمار آن بهره‌ می‌برند. آنها به هنگام سردرد و نفخ شکم نیز بلافاصله چای سبز می‌نوشند. چای سبز خطر مرگ در اثر بیماری‌های قلبی را بیش از ۲۵ درصد کاهش می‌دهد. از فواید بی‌شمار این گیاه بسیار گفته شده است و حتی چای را بهترین نوشیدنی بعد از آب می‌دانند. چای محتوی مقدار کمی از رنگدانه‌ها، مثل کافئین است.

چای سبز و چای سیاه هر دو از یک گیاه به دست می‌آیند؛ به طور کلی عملیات بیشتری روی چای سیاه انجام می‌شود تا به دست مشتری برسد. چای برای کاهش خطر برخی بیماری‌های مزمن مثل سکته، حملات قلبی و برخی سرطان‌ها مفید است. همچنین می‌تواند از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری کند. با مصرف چای رنگدانه‌هایی که شما به طریق دیگر دریافت نمی‌کنید، تامین می‌شود. بیشترین بهره نوشیدن چای سبز، شامل حال زنان می‌شود. زنانی که روزانه پنج فنجان یا بیشتر چای سبز می‌نوشند، در مقایسه با کسانی که یک فنجان یا کمتر مصرف می‌کنند، کمتر دچار مرگ در اثر حملات قلبی می‌شوند.

سایر خواص چای سبز عبارتند از:
کاهش وزن، جلوگیری از پوسیدگی دندان، حفاظت از قلب، کاهش فشار خون، جلوگیری از دیابت، پیشگیری از بیماری‌های خود‌ایمنی، جلوگیری از آرتروز، سکته و سرطان و … خواص مفید چای سبز آنقدر زیاد است که دانشمندان همچنان در حال تحقیق و بررسی آن هستند.

نوشیدن چای سبز کمک زیادی به کاهش وزن می‌کند و معمولاً در رژیم‌های غذایی سالم، همیشه جایگاه ثابت خود را دارد. نوشیدن پنج فنجان چای سبز در طول روز، منجر به سوخت ۷۰- ۸۰ کالری در بدن می‌شود که برابر است با ۷ پوند در سال. از مزایای دیگر چای سبز که اخیراً گروهی از دانشمندان چینی به آن پی برده‌اند، جلوگیری از بیماری‌های چشم، مثل گلوکوما است. براساس پژوهش‌ها، بخش‌های مختلف چشم، در مقادیر متفاوت کاتچین و آنتی‌اکسیدان جذب می‌کنند که با عمل اکسیداسیون مانع آسیب رسیدن به چشم می‌شوند. شبکیه چشم که مسوول حس کردن نور است، بیشترین میزان تمرکز آنتی‌اکسیدان‌ها و قرنیه کمترین میزان را دارد. فعالیت آنتی‌اکسیدان بیست ساعت بعد از مصرف چای سبز به پایان می‌رسد. مصرف چای سبز، چشم را در برابر فشارهای اکسایشی محافظت می‌کند. فشارهای اکسایشی منجر به بیماری شبکیه چشم می‌شود.

مصرف مرتب چای سبز، کلسترول بالا، بیماری‌های قلبی، آرتروز و بیماری‌های کبدی را کاهش می‌دهد. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که نوشیدن چای سبز، خطر بروز انواع سرطان، به خصوص سرطان معده، دهان و مری را کاهش می‌دهد و با سلول‌های سرطانی مقابله می‌کند و طبق تازه‌ترین اخبار، گروهی از پژوهشگران بعد از انجام برخی آزمایش‌ها روی افراد سیگاری که روزانه یک فنجان چای سبز می‌نوشیدند، دریافتند که مصرف همین مقدار کم چای سبز به طرز چشمگیری با رشد سلول‌های سرطانی ریه مقابله می‌کند. گروهی از پژوهشگران چندی پیش روی ۱۷۰ نفر که مبتلا به سرطان بودند و ۳۴۰ فرد سالم آزمایش‌هایی انجام دادند. این افراد برای مدتی به طور کامل تحت نظر بودند. میزان سیگار کشیدن، نوع تغذیه، میزان مصرف چای سبز یا عدم مصرف آن، میزان مصرف میوه و سبزیجات و تاریخچه خانوادگی این افراد در زمینه سرطان ریه مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که افراد سیگاری و غیرسیگاری که روزانه به هیچ‌وجه چای سبز نمی‌نوشند، پنج برابر بیشتر از آنهایی که چای سبز می‌نوشند، در معرض خطر سرطان ریه هستند. افراد سیگاری که اصلاً چای سبز نمی‌نوشند، ۱۲ برابر بیش از افرادی که روزانه حداقل یک فنجان چای سبز می‌نوشند، در معرض این خطر قرار دارند. افرادی که چای سبز می‌نوشند چه سیگاری و چه غیرسیگاری، ۶۶ درصد کمتر در معرض خطر سرطان ریه هستند. همچنین گفته می‌شود که نوشیدن چای سبز احتمال بروز سرطان پروستات را نیز کاهش می‌دهد؛ اما در این زمینه آزمایش‌ها و تحقیقات گسترده‌تری در حال انجام است.

طرز تهیه چای سبز
آماده کردن چای سبز بسیار آسان است. برای هر نفر یک قاشق چایخوری سرصاف چای در نظر بگیرید. بعد آب را جوش آورده و چای را در آن بریزید. قوری را روی کتری یا سماور بگذارید و تا زمانی که دم بکشد (حدود ۵ دقیقه) صبر کنید. چای سبز، زرد کمرنگ است و در صورتی که به صورت غلیظ مصرف شود، طعم آن تلخ می‌باشد. بعد از خالی شدن قوری، مجددا می‌توانید روی آن آب جوش بریزید. گفته می‌شود که خواص چای سبز در مراحل دوم و سوم دم کردن بیشتر می‌شود. می‌توانید از دانه‌های هل برای خوشبو‌تر شدن چای استفاده کنید.
تحقیقات زیادی خواص دارویی چای را مورد تایید قرار داده‌اند. از جمله مهم‌ترین خواص چای می‌توان به اثرات محرک، ضداسهال (قابض) و ادرارآور بودن آن اشاره کرد. این خواص به شرایط تهیه‌ چای بستگی دارد؛ به این معنا که اگر بخواهید برای برطرف کردن خستگی، از چای استفاده کنید و یا به عنوان یک نوشیدنی مفرح آن را مصرف کنید باید آب کاملا جوشیده را روی چای بریزید و پس از ۲-۳ دقیقه آن را صاف نموده و میل نمایید. در این صورت کافئین به میزان زیادی در آن حل شده و اثرات خود را به عنوان ماده‌ای محرک اعمال می‌نماید؛ ولی در صورتی که این زمان بیشتر طول بکشد، کافئین آزادشده با تانن‌های چای ترکیب می‌شود و از اثرات محرک آن کم می‌شود؛ ولی در عوض تانن‌های بیشتری در چای استخراج و اثرات قابض (ضداسهال) آن قوی‌تر شود. اثرات مهم چای شامل کاهش چربی خون، خواص ضدمیکروبی، خواص ضدپوسیدگی دندان، خاصیت آنتی‌موتاژن، آنتی‌اکسیدان، ضدسرطان و ضدویروس هستند. خواص دیگر چای شامل رفع بدخوابی؛ کاهش قندخون؛ کاهش کلسترول خون؛ کاهش وزن؛ دفع آب اضافی بدن؛ تقویت قلب و تحریک گردش خون؛ و حفاظت از کبد می‌باشد. چای برای شست‌وشو و رفع خستگی چشم بسیار مفید است و هم‌چنین به عنوان مرهم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خواص دارویی چای سبز
گیاه چای با نام علمی CAMELIA SINENSIS به صورت بوته و گاهی درختچه یا درخت وجود دارد. گیاه چای دارای برگ‌های همیشه سبز و گل‌های سفید و معطر است. در صورتی که برگ‌های چای پس از چیدن عمل پلاسیدن (تخمیر) روی آنها صورت گیرد و سپس خشک شوند حاصل آن چای سیاه خواهد بود و در صورتی که پس از چیدن بلافاصله خشک شوند چای سبز تولید می‌کند. چای سفید هم حاصل خشک کردن گل‌های چای است. مهم‌ترین کشور تولیدکننده چای سبز چین با ۷۸۲ هزار تن، ژاپن با ۹۱۰۰۰ تن، ویتنام با ۶۶۰۰۰ تن و اندونزی با ۲۰۰۰۰ تن می‌باشند.

چینی‌ها مصرف چای را در درمان سرطان موثر می‌دانستند و تحقیقات سال‌های اخیر در ژاپن، چین، آمریکا و اروپا به روی آن انجام شده و نشان‌دهنده آنست که مصرف چای خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سرطان را کاهش می‌دهد که این مساله را به پلی‌فنل‌های چای مرتبط دانسته‌اند. بیشترین ترکیبات چای سبز شامل پلی‌فنل‌ها، کاروتنوئیدها، توکوفرول، ویتامین C، املاح کروم، منگنز، سلنیم و روی است.

با توجه به مشابهت مواد چای سبز و سیاه در بعضی موارد خواص این دو نوع چای در اکثر موارد نزدیک به هم است ولی چای سبز در خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدسرطانی، کاهش کلسترول و فشار خون و کاهش وزن دارای اثرات قوی و بهتری است. همچنین تحقیقات اولیه نشان داده است که مصرف چای سبز ممکن است برای آب مروارید و دیگر امراض چشم موثر باشد. میزان کافئین چای سبز کمتر از چای سیاه بوده و به همین دلیل اثر رفع خستگی چای سبز کمتر از چای سیاه است. میزان کافئین موجود در یک لیوان قهوه ۱۴۵ میلی‌گرم، چای سبز ۲۵ میلی‌گرم چای سیاه تا ۶۰ میلی‌گرم و چای سفید ۱۵ میلی‌گرم است. مهم‌ترین اثرات که از هر دو نوع چای سبز و سیاه به اثبات رسیده است شامل اثرات ضد آمیب، ضد درد، ضد آلزایمر، ضد باکتری، ضد سرطان، ضدافسردگی، آنتی‌اکسیدان، قابض، مقوی قلب، محرک، ادرارآور، کاهش‌دهنده پرفشاری خون، محرک ایمنی بدن، کاهش‌دهنده چربی خون، ضد ویروس و محافظ کبد می‌باشد.

سپــاس فراوان از دکتر حسین صالحی سورمقی دکتری فارماکوگنوزی – استاد دانشگاه تهران

زیبـــا شـــو دات کام