چشــمها دریچـــه ســلامت بدن!

شاید درست نباشد مستقیما به چشم افراد زل بزنید تا پی به مشکلات و خطراتی که سلامت آنها را تهدید می‌کند، ببرید؛ اما چشم‌ها می‌توانند از کلسترول بالا، بیماری کبد و دیابت خبر دهند. چشم‌ها دریچه‌ای به سلامت انسان‌ها هستند؛ چشم‌ها تنها نقطه‌ای از بدن هستند که بدون نیاز به جراحی می‌توان به آنها نگاه کرد و رگ‌ها و عصب‌های بینایی را دید. مشکلاتی مثل آب سیاه، آب مروارید و برخی لکه‌ها و خال‌های داخل چشم با معاینه آن کاملا مشخص می‌شوند. اغلب مردم پر مشغله بودن را بهانه‌ای برای بی‌توجهی به سلامت چشم‌های خود می‌کنند.

ناپدید شدن تدریجی ابروها
تراشیدن و اصلاح ابروها طبق مد، این روزها در میان مردم بسیار رایج شده است؛ اما گاهی اوقات قسمت انتهای ابرو (نزدیک گوش‌ها) کم‌کم شروع به محو شدن می‌کند که می‌تواند نشان‌دهنده تیروئید باشد (کم‌کاری یا پرکاری تیروئید فرقی ندارد) همانطور که می‌دانید، تیروئید غده کوچک و بسیار حیاتی است که سوخت و ساز بدن را تنظیم می‌کند و برای تولید موهای بدن ضروری است. به طور طبیعی با افزایش سن، موها نازک‌تر می‌شوند؛ اما در بیماری تیروئید انتهای ابروها کم‌پشت‌تر نمی‌شوند، بلکه کم‌کم ناپدید می‌شوند. شاید این اتفاق برای موهای سایر قسمت‌های بدن نیز بیفتد؛ ولی مسلما ابروها مشخص‌تر است و بیشتر جلب توجه می‌کند. در این مورد خانم‌ها بیشتر از آقایان آسیب‌پذیرند. اگر چنین علائمی را در خود مشاهده کردید، حتما به پزشک متخصص غدد مراجعه کنید. قبل از مراجعه به پزشک، به سایر علائم؛ مثل افزایش وزن یا کاهش آن، میزان انرژی بدن، خلق و خو و حالات روحی و تغییرات پوستی خود نیز توجه داشته باشید.

گل مژه‌ای که ناپدید نمی‌شود
معمولا برجستگی‌های ریز و قرمزی که در کنده پلک چشم پدیدار می‌شوند، بی‌خطر هستند؛ اما چنانچه گل‌مژه برطرف نشود و بیش از سه ماه در همان نقطه ثابت بماند، می‌تواند علامت نوعی سرطان بسیار نادر باشد. گل‌مژه‌ها معمولا غده‌های کوچک چربی هستند و خود به خود بعد از مدتی برطرف می‌شوند؛ اما غده‌های سرطانی چشم که شباهت زیادی به گل‌مژه دارند، برطرف نمی‌شوند یا گاهی محو می‌شوند، ولی پس از مدت کوتاهی دوباره سر جای قبلی خود سبز می‌شوند! یکی دیگر از نشانه‌های این نوع سرطان کمیاب، ریزش مژه‌‌ها در نواحی مربوط به گل‌مژه است. در صورت مشاهده چنین وضعیتی، فورا به پزشک مراجعه کنید تا با عمل جراحی این غده سرطانی از روی پلک‌تان برداشته شود.

پستی و بلندی‌های زردرنگ روی پلک چشم
این پستی و بلندی‌های زرد رنگ نشان‌دهنده افزایش کلسترول خون می‌باشد؛ از این‌رو به آنها کیسه‌های کوچک کلسترول نیز می‌گویند. برخی افراد این کیسه‌های ریز را با گل‌مژه اشتباه می‌گیرند؛ اما معمولا تعداد آنها بیش از یک دو عدد است. با مراجعه به پزشک و معاینه چشم، اگر دچار افزایش کلسترول شده باشید، تشخیص داده می‌شود. بعضی اوقات بهترین روش تشخیص افزایش کلسترول از طریق معاینه چشم است. این مشکل جدی نیست و دردی ندارد و مشکلات مربوط به بینایی ایجاد نمی‌کند.

سوزش چشم و تاری دید هنگام استفاده از کامپیوتر
این علائم نشان‌دهنده سندرم بینایی کامپیوتر (CVS) است. ممکن است خستگی چشم در اثر فقدان رنگ زمینه در صفحه کامپیوتر ایجاد شده باشد و یا اینکه زمان زیادی را روی پیکسل‌های نوری متمرکز می‌شوید. آیا این مشکل بعدازظهرها تشدید می‌شود (وقتی که خشکی چشم افزایش می‌یابد)؟ آیا وقتی که کاغذهای پرینتی را می‌خوانید، شدت می‌یابد، افرادی که عینک می‌زنند و یا از لنزهای تماسی استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض این سندرم قرار دارند. برای کاهش علائم CVS، باید میزان روشنایی صفحه مانیتور را کاهش دهید. صفحه سفید مانیتور نباید طوسی و تار و یا مثل یک چراغ، روشن و پرنور باشد. مدل‌های جدید مانیتورهای LCD نسبت به مدل‌های قدیمی بهتر و مناسب‌ترند. هنگام کار کردن با کامپیوتر گاهی اوقات به چشم‌های خود استراحت دهید.

افزایش ماده چسبناک و کثیف چشم
التهاب پلک، خصوصا در کناره‌ها می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد که دو علت مهم آن شوره پوست و جوش زدن است. در چنین شرایطی چشم‌ها حساس‌تر شده و لکه‌هایی در آنها دیده می‌شود. سوزش چشم بیشتر می‌شود و خشکی چشم افزایش می‌یابد؛ به این ترتیب مقداری مواد زائد در میان مژه‌ها و گوشه چشم جمع می‌شود. با یک تکه پارچه کاملا تمیز و دست‌های پاکیزه، مقداری آب نسبتا گرم را در ظرفی ریخته و پارچه داخل آن فرو ببرید  و شروع به تمیز کردن و برداشتن این مواد زائد نمایید. به یک پزشک متخصص چشم هم مراجعه کرده و در صورت نیاز از آنتی‌بیوتیک استفاده کنید.

یک نقطه کور در دید با نورهای لرزان و خطوط موجی شکل
یک نوع میگرن چشمی باعث ایجاد این مشکل می‌شود. این حالت گاه با سردرد نیز همراه است. تغییر در جریان خون به مغز می‌تواند عامل اصلی ایجاد چنین مشکلی شود. اغتشاش بینایی کم‌کم در قسمت مرکزی چشم ایجاد می‌شود که گاه با یک نقطه کور و گاه با خطوط موجی شکل بروز می‌کند و روی بینایی صحیح چشم‌ها اثر می‌گذارد. این وضعیت دردی ندارد، ولی بعضی مواقع حالت تهوع و سردرد به همراه دارد. اگر در حین رانندگی دچار این وضعیت شدید، حتما در گوشه‌ای پارک کنید تا این حالت برطرف شود. حتما به یک متخصص چشم مراجعه کنید. اگر این علائم بیش از یک ساعت به طور انجامید، احتمالا خبر از مشکلی مربوط به شبکیه می‌دهد. گاهی هم این علائم نشانه سکته و حمله‌های ناگهانی هستند (در صورتی که با تب، کاهش قدرت ماهیچه‌ها و عضلات و اختلال در گویش‌ همراه باشد).

خارش و قرمزی چشم
عوامل زیادی می‌توانند موجب سوزش و خارش چشم شوند. وقتی سرفه، عطسه، گرفتگی سینوس‌ها، آبریزش بینی نیز با آن همراه باشد، همگی خبر از آن می‌دهند که فرد دچار حساسیت است. حساسیت چشم نه تنها در اثر گردوغبار و موی حیوانات، بلکه در اثر مصرف برخی مواد آرایشی نیز ایجاد می‌شود. برای رفع این حالت باید از عامل ایجاد‌کننده حساسیت دوری کرد. استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها خارش چشم را تسکین می‌دهد.

زرد شدن سفیدی چشم
دو گروه از افراد چنین وضعیتی را دارند. نوزادانی که با عملکرد ناتمام کبد متولد می‌شوند و بزرگسالانی که مشکل کبد و صفرا دارند. زردی چشم در بخش صلبیه در اثر تولید و ساخت بیلیروبین ایجاد می‌شود. این علامت در سایر قسمت‌های بدن نیز به چشم می‌خورد. مصرف بیش از حد بتاکاروتن موجود در هویج نیز می‌تواند این وضعیت را ایجاد کند. بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا در صورت بیماری کبد، تشخیص داده شود.

نقطه‌های قهوه‌ای رنگ روی پلک
حتی افرادی که به پوست‌تان بسیار حساس هستند نیز بعضی اوقات از این نقطه‌های قهوه‌ای رنگ غفلت می‌کنند و نمی‌دانند که آنها ممکن است نوعی تومور خطرناک چشم باشند. افرادی که پوست‌های نازک‌تر دارند، در سنین پیری بیشتر در معرض این خطر هستند. این کیسه‌های کوچک همچون مروارید بوده و رگ‌های خونی بسیار ریز روی آنها مشخص است. وجود هرگونه لک و خال و یا نقطه مشکوک را به پزشک اطلاع دهید؛ قبل از آنکه مشکلات جدی و حاد ایجاد شود.

تورم و برآمدگی چشم‌ها
این وضعیت در اثر پرکاری تیروئید ایجاد می‌شود. با مشاهده چشم‌های فردی که دچار این حالت شده است، متوجه برامدگی چشم او خواهید شد. او طوری نگاه می‌کند که گویی نمی‌تواند به جایی خیره نشود. این عارضه کم‌کم پیشرفت می‌کند و بزرگ‌تر می‌شود و نخستین بار در عکس‌های فرد مشاهده می‌شود. سایر علائم عبارتند از: تار دیدن، احساس خستگی مفرط، افزایش اشتها، افزایش وزن، رعشه و تپش قلب، با یک آزمایش ساده می‌توان از میزان تیروئید مطلع شد. این عارضه قابل بهبودی است، ولی باید تحت درمان قرار بگیرید.

دوبینی، تاربینی و نابینایی
علائم بصری مربوط به سکته این سه نشانه هستند. سایر علائم عبارتند از: کرختی و بی‌حسی، ضعف بازو، پا و صورت، مشکل در راه رفتن به خاطر از دست دادن تعادل بدن، اختلال در تکلم و سردردهای شدید. در سکته‌‌های شدید به دلیل لخته شدن خون و یا خونریزی مغزی، این علائم به یکباره ظهور می‌کنند. در سکته‌های خفیف‌تر که به دلیل تنگ‌شدن رگ‌های خونی ایجاد می‌شود، هر یک از این علائم به نوبت پدیدار شده و هر کدام حدود چند دقیقه ادامه می‌یابند.

خشکی چشم‌ها در اثر حساسیت زیاد به نور
این وضعیت را سندرم شوگرن می‌نامند که نوعی اختلال در سیستم دفاعی بدن است. در این سندرم، غده‌های مربوط به چشم‌‌ها و دهان که باعث مرطوب بودن آنها می‌شوند، آسیب می‌بینند. این سندرم معمولا در خانم‌‌های بالای چهل سال بروز می‌کند و عموما چشم و دهان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند؛ تا جایی که سینوس‌ها و پوست فرد خشک شده و هنگام بلع و جویدن غذا دچار مشکل می‌شود. در چنین مواقعی پزشک با تشخیص سندرم شوگرن برخی داروهای لازم را تجویز کرده و نوشیدن آب فراوان را توصیه می‌کند.

ناتوانی در بستن یک چشم و همچنین کنترل اشک
«Bells palsy» نام اختلالی است که در دستگاه عصبی و عصب‌های ماهیچه‌ صورت ایجاد می‌شود و نیمی از صورت را فلج می‌کند. این وضعیت در اثر نوعی عفونت ویروسی ایجاد می‌شود. افراد دیابتی و زنان باردار بیشتر در معرض خطر هستند.

تیره شدن دید در افراد دیابتی
افراد دیابتی بیش از دیگران در معرض مشکلات مربوط به چشم قرار دارند؛ مثل آب سیاه، آب مروارید و سایر تغییرات. اما مشکل اصلی مربوط به شبکیه است که می‌تواند در افراد بزرگسال منجر به کوری نیز بشود. خونریزی‌های کوچک داخل چشم که اغلب بدون درد هستند، در اثر عدم کنترل قندخون به وجود می‌آیند که باید تحت مداوای پزشک قرار بگیرند.

مجله دنیای سلامت۶۸

زیــبــا شـــو دات کام