جراحی زیبایی دوباره یا چندباره بینی

جراحی دوباره بینی طیف وسیعی از مشکلات مربوط به جراحی از عوارض رایج تا عوارض بسیار پیچیده را در بر می‌گیرد. تعدادی از بیماران،  بینی خود را چند بار به دست یک یا چند جراح سپرده‌اند که در بسیاری از آنها جراحی‌های دوباره وضعیت قبلی را پیچیده کرده و بینی در وضعیت کاملا بحرانی قرار گرفته؛ به طوری که زندگی آنها تحت الشعاع مشکلات بینی قرار گرفته است. از مشکل تنفسی و محرومیت از یک خواب لذتبخش گرفته تا ظاهر مصنوعی بینی با ردپای اعمال جراحی قبلی، که بینی را در کانون توجه قرار داده، روز و شب این افراد درگیر مشکلات بینی هستند. بسیاری از این بیماران هر وقت که خود را در آینه می‌بینند و هرشب که با دهان باز می‌خوابند، تأسف می‌خورند که چرا برای انجام جراحی اول عجله به خرج داده و تحقیق کافی برای انتخاب جراح نکرده‌اند و اکنون باید صدها برابر وقت صرف کنند تا شاید به چیزی با فاصله زیاد از شرایط مطلوب برسند. در این شرایط شاید توقع چند درصد بهتر شدن هم برای بیمار یک معجزه محسوب شود.

تنگی دریچی بینی شایع‌ ترین و مهم‌ ترین عارضه تنفسی در بینی‌های عمل شده است. در جراحی پلاستیک بینی ، تغییرات دریچه بینی حتی در مقیاس میلیمتری ، می‌تواند سلامت بینی را به خطر‌اندازد. به‌ طور کلی، در مدخل بینی دو دریچه وجود دارد: دریچه خارجی( همان سوراخ‌های بینی هستند که ممکن است در عمل جراحی بینی بیش از حد کوچک شده باشند و موجب ایجاد مشکلات تنفسی شوند)و دریچه داخلی بینی (که در بخش درونی‌تر سوراخ‌های بینی قرار گرفته و باریک‌ ترین قسمت بینی است). بنابراین چنانچه جزئی‌ترین تنگی‌ در دریچه داخلی روی دهد، در مقاومت آن نسبت به جریان هوا تغییرات شدیدی ظاهر خواهد شد.

برداشتن بیش از اندازه غضروف‌های بینی در عمل جراحی، منجر به تورفتگی‌های بیش از حد در قسمت پایینی بینی و ایجاد چاله‌های عمیق در دو سوی نوک بینی می‌شود. این تورفتگی‌های ظاهری، در داخل بینی، خود را به صورت برآمدگی‌هایی نشان می‌دهد که مانع عبور جریان هوا از دریچه داخلی بینی می‌شود. برداشته شدن بیش از اندازه غضروف‌های بینی در انتهای بخش تحتانی،  موجب بسته شدن سوراخ‌های بینی در هنگام دم می‌گردد. دراین حالت، در دریچه خارجی بینی هم اشکال وجود دارد.اختلال تنفسی ناشی از اختلال دریچه داخلی بینی از شایع‌ترین عوارض در بینی‌هایی است که کوچک شده‌اند.

بنابراین امروزه، در روش‌های جراحی پلاستیک بینی، از برداشتن بافت در ناحیه دریچه بینی اجتناب می‌شود. برگرداندن سوراخ‌های بینی به حالت پیش از عمل، از دشوار‌ترین اقداماتی است که در عمل جراحی مجدد بینی انجام می‌گیرد و گاه حتی ممکن است امکان‌پذیر  نباشد. پیشگیری همواره بهتر از درمان است. هیچ‌گاه نباید از جراح خود درخواست کنید که اندازه بینی‌را کوچک کند. به‌ طور کلی در عوارض ناشی از برداشتن بیش از حد بافت‌های بینی، باید این نقصان بافت را به شکلی مناسب جبران نمود. در این حالت، جراح می‌تواند از قسمت‌های دیگر بینی یا  بدن، بافت‌هایی بگیرد و جایگزین بافت از دست رفته کند. این بافت‌ها، پیوند نامیده می‌شوند. پیوندهایی با ارزش‌ترند که از خود فرد و در همان زمان برداشته شوند و برای خود او مورد استفاده قرار گیرند. برای مثال، در فردی که دچار بسته شدن دریچه داخلی بینی شده، می‌توان با افزودن پیوندهای غضروفی، تا حدی به باز شدن دریچه کمک کرد. در مواردی که تنگی خفیف تا متوسط دریچه داخلی بینی وجود دارد، می‌توان این پیوندها را از خود بینی گرفت؛ اما در موارد شدید نیز شاید نیاز باشد که این پیوند از غضروف دنده فراهم شود.

مشکل ناشی از کوچک‌ شدن بیش از اندازه سوراخ‌های بینی، کمی جدی‌تر است. در مواردی که به علت بیش از حد برداشته شدن پره‌ها،  کمبود شدید پوست پره‌های بینی وجود داشته باشد، شاید نیاز باشد قسمتی از پوست گوش به عنوان پیوند مورد استفاده قرار گیرد. به همین دلیل در سال‌های اخیر، برش دادن پره‌های بینی و کوچک کردن سوراخ‌های بینی انجام نمی‌گیرد.

نکات مهم

دست‌‌کم یک سال زمان لازم است تا بتوان جراحی دوباره بینی را انجام داد و دست زدن به بینی زودتر از زمان مذکور ممکن است مشکلات بینی را تشدید کند. برای اشکالات جزئی بهتر است حتی الامکان از جراحی دوباره امتناع کرد؛ زیرا خطر جراحی دوباره بیشتر از جراحی اول و احتمال روندهای غیرقابل پیش بینی نیز  بیشتر است. جراحی دوباره بر روی بینی که به روش‌های برداشت بافتی عمل شده بسیار مشکل‌تر از عمل اول است. زمان این جراحی‌ها و بیهوشی آنها‌ها طولانی تر است و جراح باید تمام تمهیدات لازم جهت حصول حداکثر نتیجه را به کار گیرد. در تمام این بیماران ارزیابی‌های بسیار دقیق تشخیصی، شامل انجام روش‌های تصویربرداری، اندوسکوپی تشخیصی بینی و آزمون‌های بررسی راه هوایی بینی ضروری است. صرف زمان کافی جهت اقدامات تشخیصی، احتمال رسیدن به نتیجه مطلوب را بیشتر می‌کند. باید در مورد امکان برش در قسمت‌های مختلف بدن مثل گوش، سر و قفسه سینه برای برداشتن پیوند به بیمار توضیح داده شود.

در مورد معضل جراحی‌های دوباره، پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. عمل جراحی پلاستیک بینی، عملی نیست که فوری در مورد آن تصمیم گیری شود. فقط یک بار امکان دارد این عمل خوب انجام شود؛ بنابراین بیماران باید با بررسی‌های دقیق و تحقیق لازم و صرف وقت در مورد انتخاب جراح، احتمال عمل جراحی دوباره را به کمترین مقدار ممکن برسانند.

دلایل عمل مجدد بینی

به طور کلی بیمارانی که برای جراحی دوباره بینی مراجعه می‌کنند، سه دسته‌اند:
دسته اول بیمارانی که به خاطر مشکل تنفس از راه بینی، مانند چسبندگی‌های داخل بینی یا تنگ شدن بیش از اندازه سوراخ‌های بینی مراجعه می‌کنند.

دسته دوم بیمارانی که به خاطر مشکلات در ظاهر بینی مراجعه می‌کنند و این مشکلات در بیشتر مواقع، از برداشتن بیش از اندازه بافت‌های بینی ناشی می‌شوند؛ مانند کوچک شدن بیش از اندازه بینی که با دیگر اجزای صورت هماهنگی ندارد.

دسته سوم بیمارانی که هم مشکل تنفس از راه بینی و هم ظاهر غیرطبیعی بینی را با هم دارند. متاسفانه بیشتر مراجعه کنندگان در این دسته قرار دارند و این موضوع رابطه تنگاتنگ عملکرد سالم بینی با فرم طبیعی آن را نشان می‌دهد. از هرکدام از دو دسته اول مراجعین جراحی دوباره بینی، یک نمونه رایج آنها را مورد بحث قرار می‌دهیم.

جراحی مجدد نوک بینی

یکی از پیچیده‌ترین قسمت‌های جراحی مجدد بینی را جراحی نوک بینی تشکیل می‌دهد. نوک بینی ساختمان پیچیده‌ای مرکب از پوست، بافت همبندی، عضلات و داربست غضروفی دارد. نسبت و میزان این بافت‌ها در افراد مختلف، فرق می‌کند و هر فرد، ساختمان ویژه ای در نوک بینی خود دارد.  بسیاری از جراحی‌های قبلی که به روش‌های قدیمی برداشت بافت‌ها انجام می‌شده‌اند، ارتباطات طبیعی این بافت‌هارا بر هم زده و بافت اسکار و فیبروز جایگزین بافت سالم بینی شده است. تغییرات ساختاری شدید ناشی از جراحی‌های قبلی و همچنین پیچیدگی فرآیند التیام بافت‌های نرم نوک بینی، طی گذشت زمان، جراحی مجدد نوک بینی را به یکی از پر مشکل ترین قسمت‌های جراحی پلاستیک بینی تبدیل کرده است. جهت باریک کردن نوک بینی، در روش‌های سنتی قسمت‌هایی از غضروف نوک بینی را بر می‌داشتند تا حجم نوک بینی کاهش یابد. در روش‌های جدید، نوک بینی را می‌توان با نزدیک کردن بافت‌ها به یکدیگر و بدون برداشتن حتی یک میلیمتر از بافت اصلاح نمود. در هر صورت، حین جراحی پلاستیک بینی، جراح باید دقت زیادی به خرج ‌دهد تا این داربست غضروفی که وظیفه حمایت و نگهداری را بر عهده دارد، تضعیف نشود. بیش از اندازه برداشتن این غضروف‌ها در جراحی، منجر به تورفتگی بیش از حد نوک بینی و ایجاد چاله‌های عمیق در دوطرف نوک بینی می‌شود. اگر میزان برداشتن بافت باز هم بیشتر باشد، سبب افتادگی پره‌های بینی و بسته شدن سوراخ‌های بینی در هنگام عمل دم خواهد شد. از طرفی، برداشتن بیش ازاندازه این بافت‌ها، موجب بالا رفتن بیش از حد نوک بینی و نمای بینی خوکی شکل می‌شود. در صورت بروز چنین مشکلاتی، گذشته از ظاهر نامتناسب بینی، در اکثر موارد تنفس از راه بینی نیز دچار اختلا ل می‌گردد. عمل جراحی برای اصلاح اشکالات پیش آمده ناشی از عمل‌های جراحی پیشین، به‌مراتب دشوارتر از عمل جراحی بار نخست است، چراکه برداشتن بافت آسان‌تر از افزودن بافت است؛ آن هم در بینی‌ای که پیش از این یک بار بافت‌های آن را برداشته‌اند. در بسیاری موارد لازم است برای جبران بافت‌های ازدست رفته، از مناطق دیگر پیوندهای غضروفی تهیه شود. حتی با انجام بهترین جراحی‌های ترمیمی ‌معمولاً مشکلات ایجادشده تنها به‌طور نسبی قابل اصلاح‌ خواهند بود.

دکتر محسن نراقی-متخصص گوش،حلق و بینی

زیبـــا شــو دات کام